Żelazo (glukonian żelaza) – wchodzi w skład hemoglobiny (Hb), mioglobiny, enzymów związanych z łańcuchem oddechowym. Część żelaza jest bezpośrednio wykorzystywana przez komórki układu erytroblastycznego do produkcji hemoglobiny, pozostała część gromadzi się w postaci ferrytyny i hemosyderyny w tkankach, głównie w wątrobie i śledzionie. Preparaty podawane doustnie wchłaniają się głównie w dwunastnicy i górnym odcinku jelita cienkiego.
ZASTOSOWANIE
- Zapobieganie i leczenie niedokrwistości na tle niedoboru żelaza: po zabiegach operacyjnych, krwawieniach z przewodu pokarmowego lub narządów rodnych, u kobiet ciężarnych i karmiących lub przy obfitych menstruacjach.
- Względne wskazania: w niedostatecznej ilości w podawanej w diecie, zwłaszcza jedzących niechętnie jarzyny, owoce, mięso, ze skłonnościami do krwawień, w przypadku zwiększonego zapotrzebowania (okres szybkiego wzrostu, u dziewcząt w okresie pokwitania, obficie i nieregularnie miesiączkujących, u dzieci z wrodzonymi siniczymi wadami serca), w nawracających zakażeniach dróg oddechowych i przewodu pokarmowego.
DAWKOWANIE
Wchłanianie żelaza jest największe na czczo i między posiłkami. Podczas leczenia należy zmniejszyć spożycie mleka i jego przetworów, mąki, kaszy, natomiast podawać owoce, jarzyny i mięso. Preparatów żelaza nie należy popijać mlekiem (lepiej się wchłania w środowisku kwaśnym).
Dorośli: doustnie. zwykle podaje się równoważnik 100–200 mg żelaza/d na czczo (1 ×/d lub w daw. podz. w zależności od dawki, rodzaju preparatu i jego tolerancji przez pacjenta).
Dzieci: doustnie profilaktycznie u wcześniaków, niemowląt ze zmniejszonym stężeniem Hb w pierwszych dniach życia, u bliźniąt: doustnie 2 mg/kg mc./d w daw. podz.; zwykle dawka profilaktyczna wynosi 1–1,5 mg/kg mc./d, dawka lecznicza 4–6 mg/kg mc./d w 3–4 daw. podz. między posiłkami (przy złej tolerancji ze strony przewodu pokarmowego można podawać podczas posiłku lub bezpośrednio po nim, popijać sokiem).
PRZECIWWSKAZANIA I INTERAKCJE
Zachować szczególną ostrożność w przypadku osób cierpiących na ostre stany zapalne przewodu pokarmowego, uchyłkowatość, niedrożność mechaniczną lub czynnościową przewodu pokarmowego, wielokrotnie powtarzające się transfuzje krwi.
Ostrożnie w chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy oraz po gastrektomii.
Hemochromatoza, hemosyderoza, przewlekłe choroby zakaźne, marskość wątroby, niedokrwistość aplastyczna i hemolityczna, choroby rozrostowe, niedokrwistość spowodowana zatruciem ołowiem, niedokrwistość syderoachrestyczna, talasemia, I trymestr ciąży.
Nie zaleca się stosowania preparatów żelaza pozajelitowo u dzieci do 4 miesiąca życia.
Należy monitorować osoby z zaburzeniami czynności wątroby i nerek. U pacjentów z niewydolnością serca i chorobami sercowo-naczyniowymi leczenie preparatami żelaza może spowodować powikłania ze strony układu sercowo-naczyniowego.
Podawanie żelaza w postaci doustnej można rozpocząć najwcześniej 5 dni po podaniu go w postaci iniekcji.
Kobiety w ciąży i matki karmiące prze suplementacją powinny skonsultować się z lekarzem.
Podawanie kwasu askorbinowego (ok. 250 mg u dorosłych w jednej dawce) zwiększa wchłanianie żelaza podanego p.o., ułatwia jego wychwyt w szpiku i wywiera bezpośredni wpływ na erytropoezę.
Wchłanianie żelaza zmniejsza się w przypadku jednoczesnego podawania cholestyraminy, neomycyny, wyciągów z trzustki, tetracyklin, trójkrzemianu magnezowego i leków zobojętniających sok żołądkowy zawierający węglany, kawy, herbaty, mleka i jego przetworów.
Żelazo może zmniejszać wchłanianie podawanych równocześnie tetracyklin, metylodopy, lewodopy, fluorochinolonów, penicylin i tyroksyny. Chloramfenikol może opóźniać działanie żelaza.