Bez pospolity, bez lilak, lilak pospolity, bez turecki (Syringa vulgaris Linne) jest krzewem lub drzewkiem dorastającym do 10 m wysokości. Kwitnie w maju. Owocem jest torebka. Pochodzi z Południowej i Południowo-Wschodniej Europy. Surowcem jest kwiatostan, liść, kora, owoc.
DZIAŁANIE
- wewnętrznie
wyraźnie napotne i przeciwgorączkowe, przeciwzapalne, przeciwreumatyczne, przeciwdrobnoustrojowe, “czyszczące krew”, diuretyczne; na czczo stężone wyciągi: przeciwrobacze (przeciwpasożytnicze), fungistatyczne w przewodzie pokarmowym. Wzmaga odporność organizmu. Zawiera fitoncydy antybakteryjne i przeciwwirusowe. Dobrze radzi sobie jako środek przeciwzapalny na gardło przy nieżycie górnych dróg oddechowych (środek przeciwkaszlowy i oczyszczający). - zewnętrznie
do przemywania oczu, skóry, do lewatywy, do irygacji narządów płciowych, do okładów; do płukania jamy ustnej: stany zapalne, wysięki, zakażenia drożdżakami błon śluzowych; trudno gojące się owrzodzenia i liszaje.
ZASTOSOWANIE
Stany zapalne błon śluzowych jamy ustnej i gardła, skłonności do kandydozy (infekcje Candida, afty), stany zapalne krtani i oskrzeli zapalenie spojówek i powiek, paradontoza; nieżyt przewodu pokarmowego; wrzodziejące zapalenie jelit, zespół jelita drażliwego, hemoroidy; choroby pasożytnicze (wspomagająco), kuracje odtruwające, choroby reumatyczne, spadek odporności na infekcje; upławy; choroby przeziębieniowe i zakaźne. Stany zapalne, infekcje, w tym Candida układu moczowego i płciowego.
Kosmetyka
do przemywania skóry z trądzikiem różowatym, łojotokiem, przebarwieniami, przy niskiej elastyczności skóry, ponadto do okładów na wypryski, owrzodzenia, jako środek wspomagający regenerację, antyseptyczny. Do okładów na oczy przy zapaleniu spojówek, przemęczeniu, “workach i cieniach pod oczami”.
DAWKOWANIE
Napar z liści, kwiatów, gałązek (1 łyżka na szklankę wrzątku; 2-4 razy dziennie po 1 szklance, zależnie od rodzaju choroby i potrzeby) lub odwar z kory (1 łyżka na szklankę wody, gotować 8-10 minut, odstawić na 30 minut, przecedzić: do płukanek, irygacji, przemywania, okładów; ponadto doustnie 100 ml odwaru do 4 razy dziennie).
Stosowanie zewnętrzne należy skojarzyć z użyciem wewnętrznym, daje to wtedy najlepsze efekty.
Wyciągi wodne i wodno-alkoholowe z kory i gałązek lilaka mogą działać ochronnie na miąższ wątroby i mogą w znacznym stopniu wzmagać wydzielanie żółci.
SKŁAD
glikozydy irydoidowe (syringopikryna, syringopikrozyd B i C, syringoksyd, syringenon), alkohol fenolowy – syringenina, sekoirydoalkaloidy (jasminidyna, jasminina), lignany, kumaryny, olejek eteryczny, garbniki, alkohole cukrowe i cukry proste; fenyloetanoidy (akteozyd = verbaskozyd, forsytozyd; fenolokwasy (kwas kawowy, chlorogenowy), flawonoidy (rutyna, kwercetyna, kwercytryna), syringarezynol (lignan), echinakozyd (glikozyd fenolowy). Olejek eteryczny zawiera E-ocymen, octan geranylu, acetofenon, aldehyd benzoesowy, alfa-fenchen, alfa-pinen, borneol, kamfen, linalol, elemicyna, pinokarwon, alfa-terpineol, benzoesan heksylu, 1,4-dimetoksybenzen.
Sporo składników lilaka pokrywa się z substancjami zawartymi w Eleutherococcus, głównie lignany i kumaryny, np. fraksydyna (kumaryna), syringarezynol, syringina i ich pochodne.